น้ำล้นถ้วย(ชา)

ในช่วงเวลาที่เหมาะแก่ความง่วงเหงาหาวนอนเช่นนี้ ผมมักนึกถึงใบชาสีคล้ำเข้มๆซักหนึ่งช้อนชา กลิ่นของมันช่างเย้ายวนโสตประสาทการรับกลิ่น จนต้องขยับเขยื้อนตัวไปหาน้ำร้อนมาเทราดลงไปในแก้ว และคาดหวังว่าจะได้ลิ้มชิมรสชาอันหอมกรุ่นนั้นในฉับพลันทันที 

เพราะอยากได้ชาที่เข้มจึงต้องตั้งทิ้งไว้ให้นานพอ กลิ่นของชาอบแห้งค่อยๆจางหายไป พร้อมกับสีของน้ำร้อนที่กำลังถูกสารคาเทชินในชาแพร่ไปสู่ทุกทิศทุกทาง เมื่อถึงอุณหภูมิที่พอเหมาะที่ไม่ร้อนและไม่เย็นจนเกินไป พิธีกรรมการจิบชาแบบบรรจงละเมียดละไม โดยการกลืนกินทั้งกลิ่นและดื่มด่ำรสชาติก็เป็นไปอย่างสมถะ เที่ยงแท้ และเงียบสงบ ดังกับการรับฟังจนเข้าใจปรัชญาเซนอย่างลึกซึ้งเสียจริงๆ

ชาที่ปริ่มๆถ้วยหากถือไปถือมาเดี๋ยวก็หก ใบชาอบแห้งที่ถูกแช่ในน้ำร้อนไม่นานพอก็อาจกลายเป็นชาที่ไร้รสชาติเมื่อได้ลิ้มรส คล้ายกับการชงชาในช่วงที่ความง่วงมาเยือนนี้จะเตือนสติ และช่วยฟื้นฟูสมองให้กลับมามีสติอีกครั้ง อย่างน้อยก็ที่ไม่ทำให้ชาหกหรือทำให้น้ำร้อนลวกมือในช่วงเวลาซึมเซาแบบนี้

"ชาจะหกก็เพราะว่ามันล้นจนเกินไป" ผมนึกไปถึงคำสอนของผู้ใหญ่ท่านหนึ่งในคลิปวีดีโอสอนการชงชาแบบจีน ในบทสนทนานั้นยังคงย้ำเตือนถึงประโยชน์ที่ผู้เข้ารับการอบรมจะได้รับมากไปเสียกว่าการได้ลิ้มชิมรสว่าชาถ้วยนี้ปลูกไว้ที่เทือกเขาแห่งไหน ผลลัพธ์ที่เหนืออนันต์ไปมากกว่านั้น คือความคาดหวังให้ผู้ชงชานั้นได้เจริญสติ ตั้งสมาธิ แล้วค่อยๆบ่มเพาะรสชาติที่ซ่อนเร้นอยู่บนความธรรมดาในธรรมชาติ
เปรียบถ้วยชากับตัวของเราก็ใช่ว่าจะแตกต่างกันซักเท่าไร ไม่ว่าจะไปอยู่ที่แห่งใด ความพอเหมาะพอดีกับปริมาณน้ำชาในกาที่เหลือไว้ ย่อมเป็นสิ่งที่สังคมนั้นๆจะมองเห็น ไม่มีน้อยไป ไม่มีมากไป หรือล้นเสียจนไม่รับความคิดเห็นที่แตกต่างหรือแตกแยกไปจากตัวเอง ลดความตรึงลงเสียบ้าง แล้วค่อยๆเปิดรับกับความเปลี่ยนแปลง เพราะอย่างน้อยชีวิตหนึ่งนี้จะได้มีโอกาสการเคลื่อนที่ไปข้างหน้าบ้าง

หากจมอยู่กับชาเดิมๆที่ล้นถ้วย เราก็จะไม่มีวันได้ลิ้มรสใบชาจากเทือกเขาแห่งใดได้อีก เปรียบชีวิตกับการเดินทางเราคงไม่อยากจมจ่ออยู่ในสถานที่ไหนไปนานๆ แม้ความน่าเบื่อหน่ายผนวกกับความจำเจจะทำให้เราเคยชินไปได้สักพัก แต่เมื่อถึงจุดที่อึดอัด ความคับค้องในจิตใจจะทำให้เราไม่สามารถทานทนผจญไปกับความรู้สึกแย่ๆได้ตลอดกาล อยากรอให้ถึงจุดสิ้นสุดโดยการปิดผนึกตัวเองจากสิ่งใดๆ หรือจะกล้าเปิดรับโอกาสใหม่ๆ เพื่อก้าวเท้าออกไปลิ้มชิมรสชาติชาสำเร็จรูปซองใหม่ๆในประเทศที่เรายังไม่เคยลิ้มลอง

"เปรียบกับถ้วยชาใบนี้ หากในสมองท่านเต็มไปด้วย ความเชื่อ ความคิดเห็น และทฤษฎีต่างๆของท่านอยู่แล้ว จะศึกษาเซ็นได้อย่างไร"

อาจารย์นันอินทิ้งความหมายในช่วงท้ายของบทความสั้นๆ หากแม้ว่าตัวเธอและฉันยังคงถูกบดบังไปด้วยความคิดเห็นส่วนตัวที่ฝังแน่นอยู่แล้ว ความเข้าใจกันคงจะก่อร่างสร้างตัวได้ยากไปกันใหญ่ ภูมิหลังที่แตกต่างถือกำเนิดมาตั้งแต่เราต่างยังคงจำความหลังยังไม่ได้ หากจะเปลี่ยนแปลงความเชื่อที่เกาะแน่นอยู่ในหัวใจได้นั้น เราอาจจะต้องใช้แชลงเบอร์ใหญ่แงะมันให้หลุดออกไปจากใจตัวเอง

ดื่มชาที่เจือจางจนคล้ายจะเป็นน้ำเปล่าในแก้วของเราให้ลดลงเสียบ้าง แล้วค่อยๆปลดเปลื้องความรู้สึกส่วนตนให้หดหายไป เราอาจไม่จำเป็นต้องคงน้ำเต็มจนล้นเอ่อไปตลอดเวลา อาจเป็นดั่งแก้วน้ำที่มีพื้นที่และปริมาตรส่วนเว้นว่างเอาไว้เพื่อรอชาจากที่ใหม่ๆมาเติมเต็ม

น้ำชาถูกละเลียดลงคออย่างใจเย็น คล้ายกับว่าปรัชญาจากเซนนั้น ได้ทำให้หัวใจเริ่มสงบและสยบความคิดที่เคลื่อนไหว ความเย้ยหยันและความเย่อหยิ่งที่ถูกสะสมมาในช่วงเวลาและระยะทางอันยาวไกล ได้กลับกลายเป็นถ้วยชาอันเวิ้งว้างที่เหลือพื้นที่เพียงพอให้รับสิ่งใหม่มาเติมเต็ม