สารที่กำลังจะหายไปจากสื่อ

ว่ากันว่าธุรกิจสิ่งพิมพ์กำลังจะหายไปจากการเปลี่ยนผันไปเป็นโลกยุคดิจิตอล สื่อที่ถูกตีพิมพ์ออกมาในรูปแบบกระดาษกำลังจะถูกเคลื่อนย้ายสารไปอยู่บนระบบประมวลผลออนไลน์ การเข้าถึงข้อมูลของผู้รับสื่อที่ถูกจำกัดอยู่ในวงของผู้เสพระดับที่ต้องเข้าถึงและจดจำ login และ password ของตัวเองได้ ในระยะยาวเรายังมองเห็นถึงผลดีต่อการลดการบริโภคทรัพยากรอย่างเช่นต้นไม้ได้อีกมากโข แม้สิ่งที่คาดการณ์ดังกล่าวจะยังไม่ได้เกิดขึ้นจริงในเวลานี้ แต่ความเปลี่ยนแปลงนี้ก็ได้ส่งผลต่อสภาพคล่องทางการเงินของธุรกิจสิ่งพิมพ์ไปแล้ว

บ่อยครั้งที่เวลาเดินผ่านร้านขายหนังสือก็แอบประหวั่นในใจ หากในอีกสิบปีข้างหน้าเราจะไม่มีร้านตั้งหนังสือโชว์ห่วย ให้ได้แวะเข้าไปเลือกสรรหนังสือแบบเป็นเล่มๆได้อีกแล้วโมเมนต์ยืนอ่านไปสักครึ่งเล่มก่อนซื้อคงไม่มีให้เห็น แถมภายภาคหน้า การถูกบังคับให้ต้องอ่านเฉพาะตัวอย่างจากไฟล์ที่ผู้ขายเลือกมาแปะไว้ อาจทำให้เราไม่มั่นใจในเนื้อหาที่ต้องการจริงๆก็เป็นไป

เมื่อหกเดือนก่อนเวลาเดินเข้าไปในร้านหนังสือ ก็มักจะพบกับชื่อ keyword ซ้ำๆบนชั้นวางหนังสือ เช่น "ลาออกซะ" "อยากรวย" "งานไม่ประจำ" "อิสรภาพ" หลากหลายชื่อหนังสือที่อวดอ้างว่าเป็น Best seller พวกนี้ แท้จริงต้องการจะสื่อความหมายให้แก่ผู้พบเห็นอย่างไร ไม่แน่ว่าการที่หนังสือไต่ลำดับยอดขายขึ้นมาได้ขนาดนี้ หรือเป็นเพราะว่าผู้เสพสารนั้นอยู่ในฐานะมนุษย์เงินเดือนที่กำลังหาลู่ทางให้กับตัวเอง

ยอดขายหนังสือ Best seller บนชั้นโชว์ห่วยหน้าร้านถูกวิเคราะห์มาจากปัจจัยอะไรบ้าง ผมได้แต่ตั้งคำถามกับตัวเองเมื่อได้เข้าไปยืนอ่านหนังสือแนะนำเหล่านั้นเกือบครึ่งเล่ม ตัวหนังสือฟอนซ์ใหญ่ๆ ภาพประกอบดูมีสีสันเยอะๆ ดูจะไม่ได้อะไรมากไปกว่าคำว่า "เสียเวลา" จริงๆแล้วนักเขียน Best seller เล่มนั้นๆอาจเขียนแผนภาพสรุปขนาด A3 มาเพียงแผ่นเดียวน่าจะง่ายเสียกว่า ผู้เสพสารจะได้เข้าใจเนื้อหาแบบง่ายๆและไม่วกวน หรือแท้จริงแล้วราคาบนปกนั้นสลักสำคัญไปกว่าความรู้-ความเข้าใจที่ผู้ซื้อจะได้รับจริงๆ

ลองมองไปในวันข้างหน้า คล้ายกับว่าผู้อ่านจะถูกฤทธิรอนสิทธิในการเข้าถึงเนื้อหาในหนังสือ เมื่อมันถูกจับใส่ลงในข้อมูลแบบดิจิตอลและแนบเอาไว้แค่ตัวอย่างที่แฝงไปด้วยคำโฆษณาสั้นๆ ไม่มีร้านหนังสือให้ยืนอ่านจึงไม่สามารถคิด วิเคราะห์ และแยกแยะผลประโยชน์ที่จะได้รับหลังจากการกดคำสั่งซื้อลงไปบนหน้าเวบ ผมได้แต่ตั้งคำถามให้แก่ร้านหนังสือออนไลน์ในวันข้างหน้า หากผู้อ่านไม่พอใจกับหนังสือที่มีเนื้อหาในเล่มไม่ตรงกับความต้องการที่แท้จริง ผู้อ่านจะขอใช้สิทธิขอคืนเงินได้หรือไม่

ถือว่ายังโชคดี ที่วันนี้พอกลับมามองรอบตัวแล้วยังเห็นร้านหนังสือโชว์ห่วย แม้ไม่รู้ว่าโลกจะเปลี่ยนผันไปรวดเร็วหรือเชื่องช้ากว่านี้ การเปลี่ยนถ่ายสารจากตัวหนังสือลงระบบดิจิตอลจะคลืบคลานมาเร็วเท่าไร ผมก็ยังคงอยากมีหนังสือเป็นเล่มๆ ให้ได้หยิบจับและเข้าถึงมันเหมือนเดิม มันอาจจะฟังดูหัวโบราณแบบคนไม่มีหัวก้าวหน้าเอาเสียเลย อาจเป็นเพราะว่าความผูกพันบนตัวอักษรบนกระดาษนั้นช่างมีความลึกซึ้งเสียมากกว่าการสไลด์หน้าจอให้ผ่านๆไป